آبکاری گالوانیزه مدهوشی

صنعت آبکاري

براي توصيف صنعت آبکاري سخني شيواتر و روان‌تر از سخنان پروفسور کنعاني نيافتيم. ايشان که يکي از بزرگان اين صنعت در دنيا هستند و عنوان رياست افتخاري اين سمينار را برعهده داشتند درباره صنعت آبکاري اين‌گونه مي‌گويند: آبکاري فن به‌کارگيري پوشش‌هاي کم و بيش ضخيم فلزي بر روي سطوح‌ هادي مانند آلياژها و يا سطوح غيرهادي مثل پلاستيک‌ها به کمک اعمال جريان يا بدون جريان الکتريکي است. اين فرآيند به همان سادگي است که در گذشته از آن عمدتا براي ايجاد ظاهري دلپسند و البته گران با مواد ارزان قيمت استفاده مي‌شد. به‌عنوان مثال هزاران شمايل مذهبي با طلا و نقره جهت نمايش در کليساها در سراسر دنيا آبکاري شده‌اند. همچنين آبکاري براي توليد قطعاتي که به‌راحتي امکان تهيه کپي (همانندسازي) حتي با مواد گران قيمت وجود نداشته است، مورد استفاده قرار مي‌گرفت.

طي دهه‌هاي گذشته به هر حال آبکاري از يک هنر تبديل به يک علم دقيق شده است که مي‌تواند نتايج متنوعي در کاربردهاي تزييني يا صنعتي داشته باشد. صرفا برخي از اين کاربردها عبارتند از پوشش‌هاي بسيار نازک فلزات بر روي ساير قطعات براي کاربردهاي گوناگون بر روي زيورآلات يا ظروف يا حتي قطعات الکترونيکي به‌کار گرفته مي‌شود. بسياري از قطعات پوشش داده مي‌شوند تا ظاهري جذاب و زيبا پيدا کنند. بسياري از قطعات جهت افزايش طول عمر يا هدايت الکتريکي يا افزايش قابليت لحيم‌پذيري پوشش داده مي‌شوند. علاوه بر اين آبکاري فلزات ارزشمندي چون پلاتين، روتنيم و اسميم کاربردهاي وسيعي در صنعت الکترونيک، بردهاي مدار چاپي و اتصالات پيدا کرده‌اند. همچنين امکان پوشش دادن مولتي لايرهاي بسيار نازک (کمتر از يک ميليونيوم سانتيمتر) از طريق آبکاري روش‌هاي جديدي براي توليد مواد جديد را فراهم ساخته است.

دو تکنولوژي مهم صنايع الکترونيک (ماکرو و ميکرو، اپتيک و اپتو الکترونيک) و انواع سنسورها، ابزار و روش‌هاي آبکاري از ارکان ضروري آن به‌شمار مي‌آيند. در بسياري از صنايع مهم نظير خودروسازي خود را به‌دليل مسائل اقتصادي و سهولت کاربرد با روش آبکاري وفق داده‌اند، در حالي‌که ساير روش‌هاي پوشش‌دهي مثل رسوب دهي در فاز بخار(PVD ) يا رسوب‌دهي شيميايي بخار (CVD) به‌عنوان جايگزين مطرح هستند.

امروزه به‌دليل شناخت عميق‌تر از اصول الکترو شيميايي فرآيندهاي آبکاري، حمام‌هاي آبکاري پيشرفته به‌صورت فرمول شده توسعه يافته و به‌طور روزمره مورد استفاده قرار مي‌گيرند، که باعث افزايش سرعت آبکاري، توان پرتاب بهتر (يعني قابليت ايجاد پوشش يکنواخت بر روي قطعات با اشکال هندسي پيچيده و نامنظم) و کنترل ضخامت و خواص سطحي پوشش مي‌شوند.

نوآوري و فناوري‌هاي جديد در صنعت آبکاري، فرآيندهاي مناسبي براي تمام کاربردهاي تزييني و صنعتي براي توسعه مهيا ساخته و اين روند براي يافتن کاربردهاي جديد به‌عنوان توانايي‌هاي توليد و توسعه در پديداري بازارهاي جهاني ادامه خواهد يافت، تمامي اين پيشرفت‌ها براي گسترش و توسعه تکنولوژي و کاربردهاي آبکاري به‌عنوان يک علم کاربردي و مهندسي است.

بعد از پايان مراسم افتتاحيه که با سخنراني دکتر آل اسحاق رئيس بخش بازرگاني وزارت صنايع و پروفسور کنعاني همراه بود، محققين شروع به ارائه مقالات خود براي حضار کردند. در اين بين بحث ايران‌شناسي پرفسور کنعاني به زبان انگليسي و نيز سخنراني دوشل از سفارت آلمان به زبان فارسي و حامي طلايي بسيار جالب توجه بود.


مروري بر مقالات ارائه شده در آبکاريران 87

همان‌طور که گفته شد در اين همايش 12 مقاله ارائه داده شد که 6 مقاله به‌‌وسيله محققين خارجي و 6 مقاله توسط محققين داخلي ارائه داده شدند. در زير اشاره‌اي داريم بر موضوع مقالات ارائه شده در سمينار:
مقاله اول: اين مقاله توسط پروفسور Uwe Landau ارائه شد. موضوع کلي اين مقاله درباره تکنولوژي‌هاي جديد آبکاري است. ايشان صنعت آبکاري را مهمترين صنعت در کشور آلمان ناميدند که به تمامي رشته‌هاي صنعتي مرتبط است. ايشان اشاره‌هاي جالبي به بخش زيست‌محيطي اين صنعت در کشور آلمان کردند و خبر از اعمال راهکارهايي بر کاهش آلودگي‌هاي زيست‌محيطي از قبيل حذف فلز سرب از صنعت آبکاري، دادند. در چرخه توليد از نظر طراحي توليد و هزينه اهميت صنعت آبکاري روز به‌روز افزايش مي‌يابد و قابليت اطمينان محصول به‌طور فزاينده‌اي وابسته به تکنولوژي روکش آن است.

در انتها به چهار بخش بزرگ در صنعت آبکاري مدرن اشاره كردند و آنها را اين‌گونه برشمردند:

ـ رشد و توسعه مواد پوشان جديد و ساختارهايي با خواص بهبود يافته (سطوح هوشمند)

ـ آبکاري بر روي مواد سبک و يک تقابل بهتر بين همبستگي پوشش و مواد پايه

ـ توسعه تکنولوژي‌هايي با فرآيندهاي مناسب با کاهش هزينه محصولات کنترلي و مستند

ـ افزايش استفاده از تکنيک‌هاي شبيه‌سازي، مستلزم ايجاد يک تقابل بهتر بين خواص پوشش و وابستگي عوامل فرآيند آبکاري

مقاله دوم: محققين اين مقاله ميرقاسم حسيني و سهيلا ابراهيمي از دانشگاه تبريز بودند و بحث کلي در اين مقاله مطالعه ترسيب آلياژي طلاـ کبالت از حمام‌هاي اسيدي و اثر تاليم بر خواص پوششي آن بود. در اين تحقيق، آبکاري آلياژي طلا ـ کبالت در حمام‌هاي اسيدي با استفاده از تاليم به‌عنوان براق‌کننده بررسي شده است. مکانيزم رشد و هسته‌زايي طلا با استفاده از تکنيک کرونو امپرومتري بررسي شده است.

مقاله سوم: محقق اين مقاله جناب غلام‌رضا رمضان نيا عضو هيات علمي دانشکده مهندسي صنايع دانشگاه علم و صنعت ايران بودند. در اين مقاله از طراحي آزمايش‌ها براي بهبود فرآيند کروماته کردن بر روي قشر لايه پوشش فلز روي شکل گرفته بر سطح فولاد کم کربن استفاده شده است. به گفته ايشان اين نخستين باري است که در ايران از روش طراحي آزمايش‌ها براي بهينه‌سازي قشر لايه در جهت بهبود خاصيت مقاوت در برابر خوردگي قطعات فلزي استفاده مي‌شود.

مقاله چهارم: اين مقاله توسط دکتر Uwe Konig رئيس بخش ابداع و توسعه فناوري در تکنولوژي سطح ZVO ارائه شد و موضوع کلي آن در رابطه با نوآوري‌هاي موجود در تکنولوژي سطوح و سمت و سوي آنها در کشور آلمان بود. در ابتدا ايشان از اهميت صنعت آبکاري در دنيا سخن گفتند و سپس به اين موضوع اشاره داشتند که در کشور آلمان در حدود 800 شرکت هر کدام با بيش از 20 پرسنل در زمينه توليد يا خريد و فروش صنايع آبکاري فعاليت مي‌کنند. مهمترين قسمت تکنولوژي پوشش‌دهي قطعات براي بخش‌هاي ديگر از قبيل مهندسي مکانيک، صنايع الکترونيک، صنعت خودرو، صنايع مونتاژ، صنعت چاپ و صنايع توليد تجهيزات بهداشتي است. در ادامه ايشان به تاثيرات فناوري‌هاي جديد از قبيل نانو تکنولوژي بر روي صنعت آبکار اشاره کردند و نيز در مورد برخي از نوآوري‌هاي موجود در کشور آلمان سخن گفتند.

مقاله پنجم: محققين اين مقاله محسن سارمي، مرضيه قرباني و راحيل نهاوندي از دانشکده متالورژي و مواد دانشگاه تهران بودند. به‌طور نمونه آبکاري الکتريکي فلز روي مورد بررسي قرار گرفته و اثر اعمال دانسيته جريان‌هاي 30، 35، 40 و mAcm-2 45، به‌کارگيري آند و کاتدهاي متفاوت و ترکيب الکتروليت‌هاي متفاوت اسيدي و قليايي، حضور افزودني آلي در حمام الکتروليت و همچنين استفاده از الکترود ديسکي چرخنده بر روند تغييرات بازدهي جريان و کيفيت نهايي روي حاصله در حالت عملکردي کرنوپتانسيومتري مورد بررسي قرار گرفته است.

مقاله ششم: اين مقاله توسط آقاي Thomas Rumpf ارائه شد و بحث کلي آن حول ياتاقان موتور در تمرکز روش‌هاي عمليات سطحي بود. در اين مقاله نويسنده به‌طور اختصار درباره پيشرفت‌هاي موجود در موتورهاي IC و تاثيرات آن بر روي ملزومات عملکردي در ياتاقان‌هاي موتور بحث کرد. همچنين به رهنمودهاي قانوني به‌کار گرفته شده در ياتاقان‌ها نيز اشاراتي شد.

مقاله هفتم: محققين اين مقاله طاهره برنا و بايرام محمودي بودند و بحث کلي آن در مورد مديريت تلفيقي بازيافت وان‌هاي پوشش‌دهي جهت کاهش پساب در صنعت آبکاري بود. در اين مقاله اطلاعاتي آماري در رابطه با خروجي پساب‌هاي صنعتي به‌خصوص از وان‌هاي آبکاري به حضار داده شد و سپس به معرفي تکنيک‌ها و روش‌هايي براي تصفيه اين پساب‌ها پرداختند. يکي از اين تکنولوژي‌ها فرآيند نوين Emulsion Pertraction است که يکي از موفقيت‌هاي بزرگ در رابطه با بخش تميزکاري است.

مقاله هشتم: اين مقاله در رابطه با پوشش‌هاي پراکنده محتوي ذرات نانو بود و به‌طور کلي بر روي ساختمان و ساختار مواد پوشش‌هاي رسوب الکتريکي نيکل با نانو ذرات به‌هم پيوسته بحث مي‌کرد. در اين مقاله اشاراتي به روش پوشش‌دهي بالا و اهميت آن در صنعت شد.

مقاله نهم: اين مقاله شامل توضيحاتي در رابطه با برد مدار چاپي (PCB) و تاريخچه مختصري از آن در ايران و جهان بود. بعد از اشاره به اهميت اين بردها در دنياي صنعتي امروز و شرکت‌هاي داخلي که در اين زمينه به فعاليت مي‌پردازند، انواع مدار چاپي برشمرده شد که مي‌توان به موارد زير اشاره کرد:

1. يک رو
2. دورو
3. چند لايه
4. مدارات هيبريدي
5. قابل انعطاف و ...

سپس محقق به ارائه استانداردهاي موجود در اين زمينه پرداخت و به نقش آبکاري در مدارهاي چاپي و همچنين روش رايج توليد يک برد مدار چاپي اشاره مختصري کرد و در انتها نويسنده درباره تکنيک‌هاي متاليزه کردن (آبکاري) مستقيم توضيحاتي را دادند و بردهاي مدار چاپي را پايه و مادر الکترونيک خواندند.

مقاله دهم: اين مقاله توسط دکتر Yakov Ivashin ارائه شد و موضوع کلي آن حول تاثيرات ناشي از ترکيبات جانبي بر روي خصوصيات الکترو شيمي آبکاري بود. دکتر Ivashin از استادان دانشگاه فني ايالت Kazan روسيه هستند.

مقاله يازدهم: محقق اين مقاله حسن صادقي‌ناييني بودند که ايشان عضو هيات علمي دانشگاه علم و صنعت هستند و موضوع مورد تحقيق ايشان ارزيابي ارگونوميک مخاطرات شغلي در کارگاه‌هاي آبکاري و ارائه راهکارهايي براي پيشگيري از صدمات جسماني مرتبط با کار بود. در اين مقاله مشکلات حرفه‌اي آبکاري‌ها مورد بررسي قرار گرفته بود و راه‌حل‌هاي نه چندان هزينه‌زا، متناسب با شرايط فعلي کارگاه‌هاي آبکاري کشور معرفي شده بودند. همچنين کاربردهاي آنتروپومتريک (Anthropometry) که به تطابق ابعادي وسايل و تجهيزات کارگاهي با ابعاد بدني کارگران مربوط است و نيز اصول طراحي آرگونوميک سطوح کار، نشانگرها و کنترل‌کننده‌ها مورد توجه قرار گرفته است.

مقاله دوازدهم: اين مقاله توسط پروفسور Khun ارائه شد و بحث کلي آن در رابطه با فناوري اطلاعات به صورت عمومي و علي‌الخصوص استفاده آن در صنعت آبکاري بود.


جمع‌بندي

پنجمين نمايشگاه و همايش (دوسالانه) صنايع آبکاري با تمامي نقاط قوت و ضعفش به پايان رسيد. با اين که اين همايش و نمايش نسبت به دوره‌هاي پيشين از نظم و ترتيب و بار علمي بهتري برخوردار بود اما هنوز هم جا براي کار و تلاش در اين زمينه وجود دارد. در واقع بعد از پايان يافتن اين رويداد همه حضار در اين همايش شامل ميهمانان، صنعت‌گران، استادان، دانشجويان، مسئولين کشوري و برگزارکنندگان و يا هر بخش ديگر مرتبط با اين صنعت راه ديگري را آغاز كردند، مسيري که در راستاي تلاش بيش از پيش و روزافزون براي رقم زدن آينده‌اي درخشان براي خود و کشورشان در صنعت آبکاري و پوشش‌دهي است.

منبع: وبلاگ


نظرات